6) Η κατακλείδα

- Στη 2η ανάρτηση αυτού του μπλοκ μιλήσαμε για τη θεματική πρόταση στον αποδεικτικό λόγο (και αυτά που αναφέραμε εκεί ισχύουν και για τον λόγο πειθούς και για τον στοχαστικό λόγο, που είναι συγγενικοί με τον αποδεικτικό) και είπαμε και λίγα λόγια για την κατακλείδα. Συγκεκριμένα τονίσαμε ότι η κατακλείδα στον αποδεικτικό λόγο είναι ένα συμπέρασμα. Ας δούμε δυο παραγράφους με κατακλείδα και μια παράγραφο χωρίς κατακλείδα:

-Α)  Εάν ξεκινήσουμε την παράγραφό μας με προκείμενες (τις προκείμενες μια και αποδεικνύουν ένα συμπέρασμα, θα τις ονομάζω εδώ για ευκολία αποδεικτικές προτάσεις), εάν ξεκινήσουμε λοιπόν την παράγραφό μας με προκείμενες/αποδεικτικές προτάσεις, τότε το συμπέρασμα το γράφουμε στο τέλος και το ονομάζουμε συμπέρασμα ή κατακλείδα.
>  Πχ "Βία υπήρχε με τη μορφή της δουλείας στην αρχαιότητα, ως ιερά εξέταση το μεσαίωνα, ως αποικιοκρατία στη νεότερη εποχή, χωρίς ποτέ να λείψουν οι πόλεμοι, οι υποδουλώσεις λαών, οι θρησκευτικοί, φυλετικοί και ιδεολογικοί διωγμοί. Βία λοιπόν υπήρχε πάντα".

-Β) Συνήθως μια παράγραφο την ξεκινάμε με το συμπέρασμα, που όπως είπαμε στη 2η ανάρτηση το ονομάζουμε τότε θεματική πρόταση, μια και θα είναι το θέμα που θα αναπτύξουμε και  που θα αποδείξουμε στην παράγραφό μας.
   Πχ, την ξεκινάμε ως εξής: "Βία υπήρχε πάντα" και μετά γράφουμε τις αποδεικτικές προτάσεις και εκεί τελειώνουμε την παράγραφό μας, που θα είναι ως εξής:
  "Βία υπήρχε πάντα. Γιατί βία υπήρχε με τη μορφή της δουλείας στην αρχαιότητα, ως ιερά εξέταση το μεσαίωνα, ως αποικιοκρατία στη νεότερη εποχή, χωρίς ποτέ να λείψουν οι πόλεμοι, οι υποδουλώσεις λαών, οι θρησκευτικοί, φυλετικοί και ιδεολογικοί διωγμοί".

>Γ) -Υπάρχει όμως περίπτωση στο τέλος της παραπάνω παραγράφου να ξαναγράψουμε το συμπέρασμα με άλλη διατύπωση, για να μην το επαναλάβουμε με τα ίδια λόγια. Έστω λοιπόν ότι την παράγραφο την κλείνουμε με το εξής συμπέρασμα το οποίο τότε το ονομάζουμε και κατακλείδα: "Πράγματι όπως μας βεβαιώνει η ιστορία, βία υπήρχε πάντα".
     Η παράγραφός μας θα γίνει ως εξής:
     "Βία υπήρχε πάντα. Γιατί υπήρχε με τη μορφή της δουλείας στην αρχαιότητα, ως ιερά εξέταση το μεσαίωνα, ως αποικιοκρατία στη νεότερη εποχή, χωρίς ποτέ να λείψουν οι πόλεμοι, οι υποδουλώσεις λαών, οι θρησκευτικοί, φυλετικοί και ιδεολογικοί διωγμοί. Πράγματι, όπως μας βεβαιώνει η ιστορία, βία υπήρχε πάντα".

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ: Παραπάνω είδαμε στο Β μια παράγραφο χωρίς κατακλείδα, και στα Α και Γ παραγράφους με κατακλείδα.
{Προσθήκη 5/2/2012: Αυτές είναι οι τρεις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις σχετικά με την κατακλείδα. Μια, με παράγραφο που δεν έχει κατακλείδα και δυο με παραγράφους που έχουν κατακλείδα. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που τις αναφέρω στο μπλοκ μου ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ: πχ παράγραφος που τελειώνει σε δυο κατακλείδες, παράγραφος με ανακεφαλαίωση συμπερασμάτων που δεν έχει κατακλείδα, κλπ).

>> Παρακολουθείστε και την παρακάτω παράγραφο, που την αντιγράφω από μπλοκ του φιλόλογου PANOS και στην οποία με κόκκινα γράμματα προσθέτω διευκρινίσεις: Προσέξτε ότι το συμπέρασμα που γράφει στην αρχή ως θεματική θέση, είναι νοηματικά το ίδια με αυτό που γράφει στην κατακλείδα.

Παράδειγμα ανάπτυξης (σ. σ.: παράδειγμα απόδειξης)

Θεματική περίοδος (= συμπέρασμα)	Η ανάγνωση και η μελέτη των βιβλίων, εφόσον αυτά    ανταποκρίνονται στην ψυχική διάθεση και ικανοποιούν τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του ανθρώπου, είναι ένας πολύ καλός τρόπος ψυχαγωγίας.
Λεπτομέρειες (= δηλαδή προκείμενες, ή  με άλλη ορολογία, αποδεικτικές προτάσεις ή αποδεικτικό υλικό)	Το βιβλίο ψυχαγωγεί το αναγνώστη επειδή του μεταδίδει έντονες συγκινήσεις. Μεταφέροντας τον νοερά σε κόσμους φανταστικούς και τον αποσπά από την ανιαρή και -συχνά- πληκτική πραγματικότητα και του υποβάλλει συναισθήματα χαράς, αλλά κι λύπης που «καθαίρουν» τη ψυχή του. Τέλος,  με την ανάγνωση και την μελέτη βιβλίων το άτομο αποκτά γνώσεις για το άνθρωπο και τον πολιτισμό του, οι οποίες συχνά πέρα από την πνευματική απόλαυση, του προσφέρουν και ένα αίσθημα αισιοδοξίας.
κατακλείδα  (=συμπέρασμα)	Για όλους αυτούς τους λόγους το βιβλίο είναι ένα από τα σπουδαιότερα ψυχαγωγικά μέσα.